शेळीपालन व कुकुटपालन व्यवसायासाठी अनुदान व कर्ज योजना – ग्रामीण उद्योजकांसाठी सुवर्णसंधी

ग्रामीण भागातील शेतकरी, बेरोजगार तरुण, महिला बचतगट यांच्यासाठी शेळीपालन व कुकुटपालन हे व्यवसाय अत्यंत उपयुक्त ठरत आहेत. कमी भांडवलात सुरू होणारे हे व्यवसाय sustainable agriculture business ideas म्हणून सध्या चर्चेत आहेत. यामध्ये सरकारतर्फे goat farming subsidy, poultry farming grant, तसेच agriculture business loan व startup loan for farmers अशा योजनांचा लाभ घेता येतो.

१. शेळीपालन व्यवसाय – नफ्याचा हिशोब

शेळीपालनातून दूध, मटण व खत या स्वरूपात उत्पन्न मिळते. यासाठी उस्मानाबादी, जमुनापारी, बोअर अशा जाती वापरल्या जातात.

• सुरुवातीचा खर्च: ₹१.५ लाख ते ₹३ लाख (२० ते ५० शेळ्यांसाठी) 
• वार्षिक उत्पन्न: ₹५ लाखपर्यंत
• सरकारी अनुदान: २५% ते ३५% (SC/ST व महिला उद्योजिकांसाठी विशेष सवलत) 

२. कुकुटपालन व्यवसाय – अंडी व मांस उत्पादनातून नियमित उत्पन्न

Poultry farming हा एक कमी कालावधीतील उत्पादन व्यवसाय असून ३० ते ४५ दिवसांमध्ये ब्रॉयलर कोंबड्यांची विक्री करता येते.

• सुरुवातीचा खर्च: ₹५०,००० ते ₹२ लाख (५०० कोंबड्यांसाठी) 
• महिन्याचे उत्पन्न: ₹३०,००० ते ₹७०,०००
• सरकारी अनुदान: २५% ते ३५% 

३. महत्वाच्या कर्ज योजना

• प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती योजना (PMEGP)
  • ₹१० ते ₹२५ लाख पर्यंत कर्ज
  • १५% ते ३५% अनुदान
  • अर्ज: https://www.kviconline.gov.in 
    (PMEGP loan, subsidy for rural business)

• मुद्रा लोन योजना (MUDRA Loan)
  • ₹५०,००० ते ₹१० लाख पर्यंत कर्ज
  • शिशु, किशोर, तरुण प्रकारांत उपलब्ध 
    (Mudra loan for agriculture, business loan for farmers)

• NABARD कर्ज योजना
  • शेतीपूरक व्यवसायांसाठी कर्ज
  • २५% अनुदान
  • बँकमार्फत अर्ज 
    (NABARD goat farming loan, farm business subsidy)

४. अर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे

• आधार कार्ड
• रहिवासी व जातीचा दाखला
• जमीन/भाडेकरार दस्तऐवज
• प्रकल्प अहवाल (Project Report) 
• बँक पासबुक, फोटो

५. प्रशिक्षण व मार्गदर्शन

• KVK (कृषी विज्ञान केंद्र): शेतीपूरक व्यवसायांचे प्रशिक्षण
• DIC (जिल्हा उद्योग केंद्र): PMEGP मार्गदर्शन
• MSME: लघुउद्योगांसाठी सल्ला

७. ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया – टप्प्याटप्प्याने मार्गदर्शन

(१) प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती योजना (PMEGP) साठी अर्ज

वेबसाईट : https://www.kviconline.gov.in

अर्ज कसा कराल?

1. वरील लिंकवर क्लिक करा
2. “Online Application Form For Individual” निवडा 
3. नाव, मोबाईल, ई-मेल आणि आधार नंबर टाका
4. User ID व पासवर्ड तयार करा
5. लॉगिन करून “New Application” वर क्लिक करा
6. व्यवसायाचे नाव, व्यवसायाचा प्रकार (Goat Farming / Poultry Farming), खर्च, लाभ याची माहिती भरा
7. प्रकल्प अहवाल (PDF), फोटो, आधार, जातीचा दाखला अपलोड करा
8. शेवटी Submit करा आणि अर्जाची प्रिंट घ्या 

महत्त्वाचे: अर्ज केल्यानंतर संबंधित KVIC / DIC / Coir Board Office मध्ये संपर्क करा

(२) मुद्रा लोन (MUDRA) साठी अर्ज

ऑनलाईन अर्जासाठी लिंक: 
https://www.udyamimitra.in

1. वेबसाईटवर लॉगिन करून “Apply Now” वर क्लिक करा 
2. आपला व्यवसाय निवडा (Goat / Poultry Farming) 
3. आवश्यक माहिती भरा
4. डॉक्युमेंट्स अपलोड करा
5. जवळच्या बँकेचा पर्याय निवडा
6. अर्ज सबमिट केल्यानंतर बँक तुमच्याशी संपर्क करेल 

(३) NABARD कर्ज योजना साठी अर्ज

• NABARD थेट कर्ज देत नाही, परंतु बँकांमार्फत अनुदान मिळते 
• तुमच्या प्रकल्पाचा अहवाल घेऊन SBI, Bank of Maharashtra, Gramin Bank यांच्याशी संपर्क करा 
• बँकेकडून कर्ज मंजुरीनंतर NABARD कडून २५% अनुदान मिळते

अतिरिक्त टीप

Project Report तयार करणं अत्यावश्यक आहे. यामध्ये व्यवसायाचे खर्च, नफा, बाजारपेठ, व लाभ याचे सविस्तर वर्णन हवे 
KVK किंवा DIC कार्यालय यांच्याकडून मोफत मार्गदर्शन आणि प्रशिक्षण मिळते

निष्कर्ष

जर तुम्ही ग्रामीण भागात राहत असाल व कमी गुंतवणुकीत भरपूर उत्पन्न मिळवण्याच्या शोधात असाल, तर goat farming business आणि poultry farming business हे उत्तम पर्याय आहेत. शासनाच्या business loan for rural entrepreneurs, government subsidy for farming, आणि agriculture startup schemes चा लाभ घ्या आणि नफा कमवा.