CIBIL Score New Rules – जर तुम्ही कधी लोन घेण्याचा विचार करत असाल किंवा आधीच लोन घेतले असेल, तर तुम्ही CIBIL Score या शब्दाबद्दल नक्कीच ऐकले असेल. हा स्कोअर म्हणजे तुमच्या आर्थिक शिस्तीचा आरसा असतो. बँका किंवा कर्ज देणाऱ्या संस्था याच स्कोअरच्या आधारे ठरवतात की तुम्हाला लोन द्यायचे की नाही. पण अनेकदा असे होते की, कुठलीही चूक नसतानाही लोकांचा स्कोअर खराब होतो किंवा वेळेवर माहितीच मिळत नाही.
याच पार्श्वभूमीवर Reserve Bank of India म्हणजेच आरबीआयने CIBIL Score संदर्भात 6 नवीन नियम लागू केले आहेत, जे ग्राहकांसाठी खूपच फायदेशीर ठरणार आहेत.
1. आता 15 दिवसांत अपडेट होईल CIBIL Score
यापूर्वी अनेक वेळा तक्रार केली जायची की CIBIL Score महिनोन्‌महिने अपडेट होत नव्हता, ज्यामुळे ग्राहकांना लोन मिळण्यात अडचणी यायच्या. आता RBI ने स्पष्ट आदेश दिले आहेत की दर 15 दिवसांनी CIBIL Score अपडेट करणे अनिवार्य असेल. म्हणजे दर महिन्याला दोन वेळा तुमचा स्कोअर नव्याने अपडेट होईल. त्यामुळे तुमच्या EMI किंवा Credit Card Payments यांचा प्रभाव लवकरच स्कोअरवर दिसेल आणि त्याचा तुम्हाला थेट फायदा होईल.
2. कोणी स्कोअर तपासल्यास ग्राहकाला मिळेल माहिती
आता जर बँक किंवा कोणतीही NBFC कंपनी तुमचा CIBIL Score तपासते, तर त्याची माहिती तुम्हाला द्यावीच लागेल. पूर्वी असे होत होते की कोणीतरी तुमचा स्कोअर तपासत असे आणि तुम्हाला त्याची कल्पनाही नसायची. पण आता SMS किंवा Email द्वारे तुम्हाला ही माहिती दिली जाणार आहे. त्यामुळे तुम्ही अधिक जागरूक राहू शकता आणि कोणतीही अनधिकृत चौकशी झाली तर त्यावर लगेच कारवाई करू शकता.
3. रिक्वेस्ट नाकारल्यास कारण सांगणे बंधनकारक
अनेकदा बँका ग्राहकांची एखादी Request नाकारतात जसे की Loan Application किंवा Score सुधारणा याविषयी, पण त्यामागचे कारण सांगत नाहीत. आता नवीन नियमांनुसार, जर बँकेने तुमची एखादी रिक्वेस्ट नाकारली, तर त्यांना त्याचे कारण स्पष्ट करणे गरजेचे आहे. याशिवाय, सर्व नाकारलेल्या रिक्वेस्ट्सची यादी तयार करून ती इतर Credit Institutions सोबत शेअर करणे बंधनकारक असेल. यामुळे पारदर्शकता राहील.
4. वर्षातून एकदा फ्रीमध्ये मिळेल CIBIL Score आणि Report
हा नियम खासकरून त्यांच्या उपयोगी आहे जे आपला स्कोअर समजून घ्यायचा प्रयत्न करतात पण वारंवार पैसे देऊन रिपोर्ट मागवण्यास टाळाटाळ करतात. RBI ने निर्देश दिले आहेत की, दरवर्षी एकदा प्रत्येक ग्राहकाला पूर्ण Credit Report आणि CIBIL Score मोफत दिला जाईल. सर्व Credit Companies त्यांच्या वेबसाईटवर यासाठी लिंक उपलब्ध करून देतील ज्यावरून तुम्ही मोफत रिपोर्ट पाहू शकता.
5. डिफॉल्ट होण्याआधी ग्राहकाला मिळेल पूर्वसूचना
कधी कधी असे घडते की बँका कोणतीही पूर्वसूचना न देता ग्राहकाला Defaulter घोषित करतात आणि त्यामुळे स्कोअर थेट कोसळतो. आता तसे होणार नाही. RBI ने स्पष्ट सांगितले आहे की जर एखादा ग्राहक Loan Default च्या स्थितीत पोहोचत असेल, तर बँकेने ग्राहकाला SMS किंवा Email च्या माध्यमातून पूर्वसूचना द्यावी लागेल. यामुळे ग्राहक वेळेवर सुधारणा करू शकेल.
6. तक्रारींचे निवारण 30 दिवसांत करणे अनिवार्य
जर एखाद्या ग्राहकाला आपल्या CIBIL Score किंवा Credit Report संदर्भात काही तक्रार असेल, तर ती बँक किंवा Credit Company दुर्लक्षित करू शकणार नाही. RBI च्या नियमानुसार बँकेला 21 दिवस आणि क्रेडिट कंपनीला 9 दिवसांत तक्रार सोडवावी लागेल. जर बँक वेळेत उपाय करत नाही तर तिला दंड भरावा लागेल. आणि जर Credit Bureau 9 दिवसात तक्रार न सोडवत असेल, तर त्यांना दररोज ₹100 दंड भरावा लागेल.
ग्राहकांना होणारे फायदे
या नवीन नियमांमुळे ग्राहकांना सर्वात मोठा फायदा म्हणजे पारदर्शकता आणि सुरक्षा मिळणार आहे. तुम्हाला तुमच्या स्कोअरची योग्य माहिती वेळेवर मिळेल आणि चुकीचे अपडेट्स लवकर सुधारता येतील. फसव्या स्कोअर तपासणीला आळा बसेल. यामुळे संपूर्ण बँकिंग यंत्रणा अधिक पारदर्शक आणि विश्वासार्ह बनेल.
Reserve Bank of India ने CIBIL Score बाबत ज्या नवीन मार्गदर्शक सूचना जारी केल्या आहेत त्या खरोखरच ग्राहकांच्या हितासाठी मोठं पाऊल ठरतील. लोन घेण्याची योजना करत असाल किंवा स्कोअरमुळे आधी त्रास झाला असेल, तर हे नवीन नियम तुमच्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरणार आहेत.